Η είδηση βρισκόταν σε αρκετές ειδησεογραφικές ιστοσελίδες τις πρώτες μέρες της νέας χρονιάς, δημιουργώντας τουλάχιστον προβληματισμούς σχετικά με το πώς προδιαγράφεται το μέλλον του κόσμου μας με την εξέλιξη της τεχνητής νοημοσύνης. Αντιγράφω από την ιστοσελίδα «in.gr» (ανάλογο άρθρο υπάρχει και στις ιστοσελίδες «lifo» και «πρώτο θέμα»): ««Πύλη για αρπακτικά που διαπράττουν φρικτά εγκλήματα εναντίον παιδιών» με επιπτώσεις τόσο συναισθηματικές, όσο και ψυχικές, χαρακτήρισε το «Metaverse» , τον τρισδιάστατο εικονικό κόσμο, ο Ian Critchley από το Εθνικό Συμβούλιο Αρχηγών Αστυνομίας της Βρετανίας. Η δήλωσή του έγινε με αφορμή έρευνα που βρίσκεται σε εξέλιξη για την σεξουαλική επίθεση σε άβαταρ κοριτσιού. Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά πηγή στη Daily Mail, το περιστατικό δεν οδήγησε σε σωματική βλάβη, αλλά προκάλεσε «ψυχολογικό τραύμα». Ο Critchley τόνισε ότι οι τεχνολογικές εταιρείες πρέπει να κάνουν πολλά περισσότερα προκειμένου να καταστήσουν τις πλατφόρμες τους ασφαλείς χώρους. Το πρωτοφανές περιστατικό σημειώθηκε σε παιχνίδι εικονικής πραγματικότητας (virtual reality) ωστόσο ο αντίκτυπος φέρεται να ήταν μεγάλος λόγω της καθηλωτικής φύσης του παιχνιδιού».
Για να το καταστήσουμε σαφέστερο, θα πρέπει να διευκρινίσουμε πως η ερευνώμενη και φερόμενη ως εγκληματική πράξη διαπράχτηκε από ψηφιακά ομοιώματα (άβαταρ) ανδρών οι οποίοι αλληλεπιδρούσαν σε εικονικό χώρο ψηφιακού παιχνιδιού με ψηφιακό ομοίωμα (άβαταρ) έφηβης εις βάρος του ψηφιακού ομοιώματος. Μ’ άλλα λόγια οι όποιοι φερόμενοι ως δράστες έλεγχαν τα ψηφιακά ομοιώματα, δεν διέπραξαν κάποια σωματική βιαιοπραγία εις βάρος του κοριτσιού που έλεγχε το δικό της ομοίωμα, ωστόσο ήταν σαν να το διέπρατταν, δεδομένου ότι εκείνη την ώρα, συνδεδεμένοι στο δωμάτιο εικονικής πραγματικότητας αυτοί αποφάσιζαν πώς θα χρησιμοποιήσουν τα ομοιώματά τους. Αν θέλουμε να το καταλάβουμε καλύτερα, ας φανταστούμε τύπους που ελέγχουν μαριονέτες με τη φάτσα τους, να παριστάνουν το βιασμό μαριονέτας με το πρόσωπο νεαρής κοπέλας η οποία και την ελέγχει. Εδώ ακριβώς έγκειται η ουσία του προβλήματος. Όπως αναφέρει η ιστοσελίδα «in.gr», «σύμφωνα με ανώτερο αξιωματικό που γνωρίζει το θέμα και μίλησε στην εφημερίδα (Ντέιλυ Μέηλ), το θύμα, που ήταν τότε κάτω των 16 ετών, υπέστη ψυχολογικό τραύμα «παρόμοιο με αυτό που υφίσταται κάποιος που έχει υποστεί σωματικό βιασμό». Αλλά στο ποινικό δίκαιο, ο βιασμός και η σεξουαλική επίθεση απαιτούν να έχει υπάρξει σωματική επαφή. Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι μπορεί να χρειαστούν νομικές αλλαγές για να διασφαλιστεί ότι οι υπεύθυνοι για επιθέσεις με σεξουαλικά κίνητρα εναντίον avatars σε εικονικούς κόσμους μπορούν να διωχθούν και να τιμωρηθούν αποτελεσματικά».
Το γεγονός αυτό, δυστυχώς δεν είναι μεμονωμένο, αφού πριν δύο χρόνια ανάλογο συμβάν είχε καταγγελθεί από την ψυχοθεραπεύτρια αλλά και ερευνήτρια εικονικής πραγματικότητας, Nina Jane Patel, η οποία έκανε λόγο για τον “σουρεαλιστικό εφιάλτη”. Σύμφωνα με την ιστοσελίδα «ethnos.gr», «η γυναίκα είπε πως αυτό που βίωσε έμοιαζε σαν πραγματικό γεγονός, χωρίς ουσιαστικές διαφοροποιήσεις στον δικό της συναισθηματικό κόσμο, λόγω και των προηγμένων τεχνολογιών που χρησιμοποιεί η προσομοίωση. Σύμφωνα με τον independent, η ψυχοθεραπεύτρια που ζει και εργάζεται στο Λονδίνο, υποστήριξε ότι η αντίδρασή της ήταν παρόμοια με αυτή που θα είχε αν το γεγονός είχε συμβεί στην πραγματική της ζωή». Σύμφωνα με την ιστοσελίδα «protohema.gr», «ο υπουργός Εσωτερικών του Ηνωμένου Βασιλείου Τζέιμς Κλέβερλι ξεκαθάρισε ότι θεωρεί σημαντική την έρευνα. «Ξέρω ότι είναι εύκολο να απορρίψει κανείς την υπόθεση ως μη πραγματική, όμως το όλο νόημα αυτών των εικονικών περιβαλλόντων είναι ότι είναι απίστευτα ρεαλιστικά» ανέφερε χαρακτηριστικά. Υπογραμμίζοντας ότι το θύμα είναι μια ανήλικη κοπέλα που έχει βιώσει σεξουαλικό τραύμα, ο Κλέβερλι έκανε λόγο για σοβαρές ψυχολογικές επιπτώσεις που απαιτούν προσεκτικούς χειρισμούς από τις Αρχές. «Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι κάποιος που είναι πρόθυμος να υποβάλει ένα παιδί σε ένα τέτοιο τραύμα ψηφιακά θα μπορούσε μελλοντικά να κάνει φρικτές πράξεις και στην πραγματική ζωή».
Αν συνδυάσουμε την κατακλείδα του Βρετανού υπουργού Εσωτερικών σχετικά με την πιθανότητα διάπραξης εγκληματικών ενεργειών στο φυσικό περιβάλλον από άτομα που τα διαπράττουν στο εικονικό, με την επισήμανσή του πως τα εικονικά περιβάλλοντα όπου κινούνται κυρίως οι νεότεροι είναι απίστευτα ρεαλιστικά, μπορούμε να αντιληφθούμε το μέγεθος του κινδύνου που σχετίζεται όχι μόνο με την πιθανότητα έξαρσης των τέτοιων ψηφιακών εγκλημάτων (άλλωστε σε ψηφιακές εγκληματικές πράξεις προβαίνουν οι περισσότεροι σχεδόν ανήλικοι/ες όταν παίζουν παιχνίδια όπως τα διαβόητα Γκραν Θεφτ Άουτο, Ασάσινς Κρήντ, Σαν Αντρέας και άλλα τέτοια παρόμοια), αλλά με το γεγονός ότι μέσω αυτής της πραγματικότητας τα νέα παιδιά εκπαιδεύονται να σκοτώνουν, αντιμετωπίζοντας μάλιστα την ανθρώπινη ζωή ως κάτι που δεν έχει ουσιαστική αξία. Στο βιβλίο τους «Κάποιοι μαθαίνουν τα παιδιά μας να σκοτώνουν. Πώς και γιατί;» (εκδόσεις LECTOR) ο στρατιωτικός ψυχίατρος και εκπαιδευτής Ντέηβιντ Γκρόσμαν και η ψυχολόγος Γκλόρια Ντεγκαετάνο παρέχουν στοιχεία – που τα περισσότερα στηρίζονται σε πρόσφατες, εκτεταμένες επιστημονικές μελέτες και εμπειρική έρευνα – ώστε να υποστηρίξουν ότι τηλεόραση, βιντεοπαιχνίδια και κινηματογράφος, όχι απλώς «προγραμματίζουν» τα παιδιά μας να γίνουν βίαια και αδιάφορα απέναντι στις συνέπειες της βίας, αλλά τους διδάσκουν και τους μηχανισμούς για να σκοτώνουν.
Μέσα στη μοναξιά του ψηφιακού περιβάλλοντος οι άνθρωποι χάνουν την ανθρώπινη υπόστασή τους, μετατρέπονται σε άτομα που ελάχιστα ενδιαφέρονται για το διπλανό τους και ουσιαστικά μεταπίπτουν στην κατάσταση μιας ζωώδους αντίδρασης όπου τα ένστικτα κυριαρχούν και χάνεται η λογική, το συναίσθημα και η αλληλεγγύη. Υπό αυτό το πρίσμα οι προκλήσεις της σύγχρονης (ψηφιακής) πραγματικότητας είναι πολλές και ποικίλες. Πώς θα πετύχουμε να αξιοποιήσουμε την αλματωδώς εξελισσόμενη τεχνολογία (τεχνητή νοημοσύνη κ.λπ.), χωρίς να καταλήξουμε να εξαρτόμαστε από αυτή; Πώς θα καταφέρουμε να μη χάσουμε τα ανθρώπινα χαρακτηριστικά μας και να μη μετατραπούμε οι ίδιοι στα άβαταρ τα οποία (υποτίθεται ότι) ελέγχουμε; Πώς θα πείσουμε τα παιδιά μας πως η βία δεν είναι τρόπος επιβίωσης αλλά καταστροφή; Είναι ερωτήματα που θα πρέπει να αποτελέσουν πεδίο προβληματισμού για όλους μας άμεσα, ειδάλλως τα πράγματα δεν θα είναι εξελιχθούν πολύ ρόδινα.
Δείτε εδώ κείμενα του κ. Κωσταβασίλη.
