Τον τελευταίο μήνα έχει κάνει την εμφάνισή της στην τηλεόραση αλλά και στα υπόλοιπα ηλεκτρονικά μέσα διαφήμιση γνωστής αλυσίδας καταστημάτων (αυτής που μας υπενθυμίζει και πόσες μέρες μένουν για τα Χριστούγεννα) που, αξιοποιώντας μια ευρηματικότατη ιδέα του πρωτοπόρου κινηματογραφιστή Ζωρζ Μελιές στην ταινία του «Από τη Γη στη Σελήνη» (ταινία του 1902 βασισμένη στο ομώνυμο βιβλίο του Ιουλίου Βερν), διαφημίζει την αλυσίδα αυτή με πρωταγωνιστή γνωστό «αοιδό» της λαϊκής υποκουλτούρας των «σκυλάδικων», σπεκουλάροντας στο πατροπαράδοτο έθιμο του πασχαλινού οβελία και του σουβλίσματος που λαμβάνει χώρα κάθε Κυριακή του Πάσχα. Η διαφήμιση αξιοποιεί την ιδέα του Μελιές που παριστάνει το Φεγγάρι ως πρόσωπο έκδηλα απορημένο να δέχεται κατάματα τη βολή του κανονιού που θα έστελνε (σύμφωνα με το βιβλίο του Βερν) κάποιους ανθρώπους στη Σελήνη. Μόνο που στη διαφήμιση το πρόσωπο του φεγγαριού δέχεται την προσελήνωση ενός κόκκινου αυγού μέσα από το οποίο βγαίνει ο γνωστός αοιδός ο οποίος, τραγουδώντας μια παραλλαγή από γνωστό λαϊκό τραγούδι (το οποίο ερμήνευσε σε πρώτη εκτέλεση η Νατάσα Θεοδωρίδου), διακηρύσσει την εναντίωσή του στους βίγκαν και αυτοανακηρύσσεται «φύλακας-άγγελος» του εθίμου.
Δεν θα ήθελα να σταθώ στην αισθητική της διαφήμισης και στην προώθηση του συγκεκριμένου είδους μουσικής, ή ακόμα και του γενικότερου είδους κουλτούρας που αυτή αντιπροσωπεύει, μιας κουλτούρας βιομηχανοποιημένης, χωρίς βάθος και ποιότητα, κατασκευασμένης για πλατιά κατανάλωση από μεγάλα πλήθη σε μαζοποιημένη κατάσταση. Δεν μπορεί να περιμένει κανείς κάτι διαφορετικό από μια αλυσίδα καταστημάτων που επιχειρεί να προωθήσει τη μαζική κατανάλωση πάσης φύσεως προϊόντων (πλέον τα καταστήματα αυτά δεν πωλούν μόνο παιχνίδια αλλά οικιακά είδη, χαρτικά, ζαχαρώδη, σκεύη κ.λπ), πολύ περισσότερο που η εταιρεία αυτή έχει δώσει δείγματα ανάλογης κουλτούρας στο παρελθόν (αν και με σαφώς καλύτερες και κατά τι ποιοτικότερες επιλογές). Δεν θα σταθώ ούτε στα σεξιστικά μηνύματα που εμμέσως πλην σαφώς περνάει με τη νεαρή ευειδή κυρία που πραγματοποιεί χορευτικές κινήσεις σε μεταλλικό στύλο στην επιφάνεια της σελήνης, μόνο και μόνο για να εκτιναχτεί στη συνέχεια στο διάστημα με τον αοιδό να μην επιχειρεί να τη συγκρατήσει και να την ξεπροβοδίζει με ειρωνικό ύφος αγγλιστί. Πρόκειται, κατά τη γνώμη μου, για ατυχέστατη επιλογή σε μια συγκυρία που η βία κατά των γυναικών γνωρίζει ιδιαίτερη έξαρση και θα έπρεπε κάποιος από τους αρμόδιους για τα θέματα αυτά να ευαισθητοποιηθεί.
Θα επικεντρώσω την κριτική μου σε δύο ζητήματα. Αφενός την οπτική και την αντίληψη που διαμορφώνει στο κοινό η διαφήμιση αυτή με τα μηνύματά της, αφετέρου στην προσπάθεια που γίνεται να διαμορφωθεί ένας δίπολο συγκρουσιακό με στόχο την καταναλωτική του εκμετάλλευση (κρεατοφάγοι εναντίον βίγκαν, με το διαφημιστικό μήνυμα – σλόγκαν – «διαφορετικά γιορτάζουμε ίδια αγοράζουμε»). Αυτό το ίδιο μήνυμα αποτυπώνει και την αντίληψη που κυριαρχεί στη διαφήμιση και που επιδιώκεται να εδραιωθεί μέσω της προβολής της. Ο εορτασμός του Πάσχα δεν αποτελεί (σύμφωνα με τους εμπνευστές της διαφήμισης και τους εκπροσώπους της λογικής αυτής) την αποκορύφωση μιας πορείας εσωτερικής αναζήτησης και αυτοκριτικής μέσω της Πίστης, με στόχο τη λυτρωτική Ανάσταση, αλλά καθίσταται αυτομάτως αυτοσκοπός και ταυτόχρονα μέσον επίτευξής του. Το Πάσχα δεν υπάρχει ως κατάληξη της Μεγάλης Εβδομάδας, δεν αποτελεί την κατάληξη της πορείας των Παθών του Χριστού με το αποκορύφωμα της Ανάστασής Του, αλλά αποσυνδέεται από τη θρησκευτική του προέλευση και παρουσιάζεται ως μια απλή και μόνον αφορμή για αλόγιστη κατανάλωση και φαγοπότια. Αυτή η μετατροπή του Πάσχα σε γιορτή που υμνεί την κατανάλωση και τη λαιμαργία επιχειρείται να παρουσιαστεί ως τήρηση των γνήσιων παραδόσεων («φύλακας και άγγελος του εθίμου»), τη στιγμή που όσοι πέφτουν στην παγίδα της αποδοχής του μηνύματος εμφανίζονται ως τα γνήσια λαϊκά τέκνα και «καμάρια του λαού» που θα φροντίσουν τη μέρα του Πάσχα να πνιγεί ο γαλαξίας στην τσίκνα και το ντουμάνι, αδιαφορώντας για το πραγματικό μήνυμα και την ουσία της Ανάστασης.
Αυτή την ουσία παραβλέπει και, στην ουσία, καταργεί η τεχνητά διογκωμένη αντιπαράθεση μεταξύ τηρητών του εθίμου και μη τηρητών βίγκαν. Οι βίγκαν (ο όρος προέρχεται από συντόμευση του αγγλικού βετζετέριαν που σημαίνει χορτοφάγος, αν και οι βίγκαν δεν είναι απλοί χορτοφάγοι. Οι χορτοφάγοι δεν τρώνε κρέας, ψάρι ή πουλερικά, αλλά συνηθίζουν να τρώνε γαλακτοκομικά προϊόντα. Οι βίγκαν προχωράνε πέρα από την απόρριψη του κρέατος, βγάζοντας από την ζωή τους και τα γαλακτοκομικά και ζωικά προϊόντα, ενώ παράλληλα δεν χρησιμοποιούν ζωικά προϊόντα ούτε στη ένδυσή τους, απορρίπτοντας οτιδήποτε φτιάχνεται από μαλλί και μετάξι.) εμφανίζονται να εκδιώκουν τον πρωταγωνιστή αοιδό από τη Γη, ενώ αγοράζουν προϊόντα από την ίδια αλυσίδα καταστημάτων. Κι εδώ τεχνητά προβάλλεται μια κατασκευασμένη αντιπαράθεση, όχι η διαφορά μεταξύ της φιλοσοφίας των χορτοφάγων και των παμφάγων, αλλά μια εχθρότητα που αφορά μόνο τι είδους και ποια προϊόντα θα αγοράσει κανείς από τα διαφημιζόμενα καταστήματα. Διαμορφώνεται, έτσι η αντίληψη ότι οι συγκεκριμένοι άνθρωποι το μόνο που θέλουν είναι να διώξουν τους υπόλοιπους για να μπορούν να ψωνίζουν μόνοι τους από τα συγκεκριμένα καταστήματα ό,τι τους αρέσει.
Αυτή η οπτική ευτελίζει, όμως, το πραγματικό νόημα του Πάσχα και της Ανάστασης. Γιατί η μεγάλη αυτή γιορτή συνδυάζει την αυστηρότητα μιας μακράς και επίπονης προετοιμασίας (για όσους επιμένουν να την τηρούν και να πιστεύουν) που απαιτεί νηστεία, προσευχή και εγκράτεια για σαράντα ημέρες, με το χαρμόσυνο άγγελμα της Ανάστασης που συνδυάζεται με γενικό ξεφάντωμα, γλέντι και επαφή με την αναγεννημένη Φύση. Φτάνουν, δηλαδή, στην αποκάλυψη του γεγονότος που θα οδηγήσει στη σωτηρία. Στην Ανάσταση που αγγίζει κάθε άνθρωπο και δίνει ελπίδα για να συνεχίσει στο δύσκολο δρόμο της ζωής. Το πραγματικό μήνυμα της Ανάστασης δίνει όχι μόνο ελπίδα, αλλά και δύναμη, όχι μόνο αφετηρία χαράς αλλά και κουράγιο. Με την προσδοκία της Ανάστασης, οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται την αξία της ζωής, η οποία σήμερα θα πρέπει να γίνει αντικείμενο προστασίας.
Και την Ανάσταση της ψυχής ο Χριστός μας καλεί να την προκαλέσουμε μόνοι μας, με την πίστη μας και όχι με την αλόγιστη κατανάλωση κάθε πλαστικούρας.
