Πιθανόν να μην το πρόσεχα, αν η σύζυγός μου δεν μου πρότεινε να δω ένα ωραίο όσο και συγκινητικό βιντεάκι στο Youtube, με τον, καθόλου διαφωτιστικό για το περιεχόμενό του, τίτλο, «Το ταξίδι της Μαρίας». Πρόκειται για ανάρτηση από την Ισπανία, με ελληνικούς υπότιτλους κι έτσι μπορεί εύκολα να το παρακολουθήσει ο καθένας, αν κάνει τον κόπο να το αναζητήσει στο Youtube με τον τίτλο του, ή αν μεταβεί στον ιστοχώρο www.youtube.com/watch?v=OtrZrp6bToQ .

Στην πραγματικότητα είναι η εξιστόρηση της γνωριμίας δύο γονέων με την περίπτωση του αυτισμού, μέσα από την κόρη τους, Μαρία. Δεν θέλω να προκαταλάβω όποιον ή όποια παρακινηθεί και παρακολουθήσει το βιντεάκι αυτό, το οποίο (θα πρέπει να σημειώσω) είναι εξαιρετικά καλαίσθητο, με τη μορφή κινουμένων σχεδίων και χωρίς μελοδραματισμούς. Θα πρέπει επίσης να τονίσω ότι ίσως να είμαι συναισθηματικά θετικά προκατειλημμένος (για πολλούς λόγους, μεταξύ άλλων και οικογενειακούς) σε σχέση με το θέμα. Όμως η τελευταία έξαρση φαινομένων αυτισμού στην ελληνική κοινωνία, θα πρέπει να μας ευαισθητοποιήσει όλους, πολύ περισσότερο που η Κυριακή, 2 Απριλίου, ήταν η παγκόσμια μέρα Αυτισμού.

Ο όρος «αυτισμός» προέρχεται ετυμολογικά από τη λέξη «εαυτός» και υποδηλώνει την απομόνωση ενός ατόμου στον εαυτό του. Ο ψυχίατρος Λέο Κάννερ θεωρεί τον αυτισμό μια εγγενή διαταραχή του συναισθήματος. Στο πλαίσιο αυτής της διαταραχής εμποδίζεται ή δυσκολεύεται η ανάπτυξη ορισμένων ψυχολογικών δεξιοτήτων, που είναι ζωτικές για την ψυχική και κοινωνική επάρκεια του ανθρώπου. Οι δεξιότητες αυτές σχετίζονται με την κοινωνική συναλλαγή, την αμοιβαιότητα, την επικοινωνία και την οργάνωση πρόσφορης και σκόπιμης δραστηριότητας. Στις περιοχές αυτές, τα αυτιστικά άτομα εμφανίζουν σημαντικές δυσκολίες και χαρακτηριστικές αποκλίσεις. Τα χαρακτηριστικά αυτά είναι γνωστά ως «Τριάδα Διαταραχών Του Αυτισμού»:

1)Λεκτική ή μη επικοινωνία (καθυστέρηση ή απουσία ομιλίας, ηχολαλία: το άτομο μιλά και σταματά ή μιλά ασταμάτητα για ένα θέμα).

2) Κοινωνική αλληλεπίδραση (απουσία οπτικής επαφής και μίμησης, αδυναμία ομαδικού παιχνιδιού).

3) Ανάπτυξη της φαντασίας και της σκέψης που συνοδεύονται από εμμονική, τελετουργική ενασχόληση με αντικείμενα ή καταστάσεις, επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές, αντίδραση στην αλλαγή και άλλα συναφή.

Ο αυτισμός δεν γνωρίζει σύνορα, δεν γνωρίζει ταξικές ή κοινωνικές αποστάσεις ή περιορισμούς. Παρουσιάζεται σε όλο τον κόσμο, σε όλες τις φυλές, τις εθνικότητες και τις κοινωνικές τάξεις. Είναι μια περίπλοκη- αινιγματική κατάσταση για την οποία δεν έχει βρεθεί ολοκληρωτική θεραπεία. Η διάγνωση των διαταραχών του αυτισμού δεν είναι απαραίτητο να βασίζεται στο άθροισμα κάποιων στοιχείων από ένα συγκεκριμένο κατάλογο. Ωστόσο είναι χρήσιμο να υπάρχει μία σύντομη περιγραφή των πολλών κλινικών χαρακτηριστικών που μπορεί να παρατηρηθούν στα παιδιά με τέτοιες διαταραχές. Ο τρόπος με τον οποίο κάθε χαρακτηριστικό εμφανίζεται ποικίλλει από παιδί σε παιδί. Συνήθως τα άτομα με αυτισμό παρουσιάζουν είτε όλα είτε αρκετά από τα παρακάτω χαρακτηριστικά:

1) Σοβαρή επιβράδυνση στη γλωσσική ανάπτυξη και στην επικοινωνία,

2) Σοβαρή επιβράδυνση στην κατανόηση των κοινωνικών σχέσεων (στην πιο βαριά μορφή είναι εμφανής η απόσυρση και η αδιαφορία για τους άλλους ανθρώπους. Στις λιγότερο βαριές μορφές, το παιδί δέχεται παθητικά την κοινωνική επαφή, μπορεί να δείχνει ακόμα και κάποιου βαθμού ευχαρίστηση από αυτήν, αν και δεν προσεγγίζει αυθόρμητα τους άλλους. Στα πιο ικανά παιδιά, η διαταραχή της κοινωνικότητας μπορεί να εξελιχθεί σε ένα ακατάλληλο και τυπικό τρόπο αλληλεπίδρασής τους με τα άτομα της οικογένειας, τους φίλους, καθώς και τους ξένους,

3) Ανομοιογενείς μορφές διανοητικών λειτουργιών,

4) Έκδηλοι περιορισμοί δραστηριοτήτων και ενδιαφερόντων,

5) Έλλειψη δημιουργικής φαντασίας.

Τα άτομα με αυτισμό απολαμβάνουν συχνά τις ίδιες ψυχαγωγικές δραστηριότητες με τα άτομα που δεν πάσχουν από κάποια αναπηρία. Συχνά, τους αρέσει η μουσική, το κολύμπι, η πεζοπορία, το τραγούδι, η ιππασία και άλλες δραστηριότητες. Συχνά, τα άτομα με αυτισμό μπορεί να έχουν ένα συγκεκριμένο ενδιαφέρον σε κάποια δραστηριότητα στην οποία να έχουν γίνει «ειδικοί», θέματα για συγκεκριμένα ενδιαφέροντα μπορεί να είναι το δελτίο καιρού, οι διαδρομές λεωφορείων, η γεωγραφία, οι μάρκες αυτοκίνητων, οι αθλητικές ειδήσεις, ο ηλεκτρονικός υπολογιστής, η φωτογραφία, η επαφή με το ξύλο ή την πέτρα. Για άλλα άτομα, τα συγκεκριμένα ενδιαφέροντα μπορεί να είναι πράγματα που ερεθίζουν τις αισθήσεις τους, όπως το να βλέπουν το νερό να τρέχει και να χάνεται στην αποχέτευση, να ξεφυλλίζουν τις σελίδες ενός βιβλίου, να κουνούν ένα κομμάτι σύρμα, να τρίβουν τα χέρια τους σε συγκεκριμένα υφάσματα, να τακτοποιούν τα πράγματά τους με συγκεκριμένο τρόπο και άλλα παρόμοια.

Εκτός από τα σοβαρά προβλήματα στη γλώσσα και τις κοινωνικές σχέσεις, τα άτομα με αυτισμό βιώνουν συχνά μια τρομερή υπερκινητικότητα ή ασυνήθιστη παθητικότητα στις καθημερινές τους δραστηριότητες, καθώς επίσης και στις σχέσεις τους με τους γονείς τους, τα μέλη της οικογένειας και τα άλλα άτομα. Τα προβλήματα συμπεριφοράς διακυμαίνονται από πολύ σοβαρής έως και πολύ ελαφριάς μορφής. Τα σοβαρά προβλήματα συμπεριφοράς εκδηλώνονται με τη μορφή πολύ ασυνήθιστης, επιθετικής και σε κάποιες περιπτώσεις, ακόμα και αυτοκαταστροφικής συμπεριφοράς. Αυτοί οι τρόποι συμπεριφοράς μπορεί να είναι επίμονοι και πολύ δύσκολο να αλλάξουν. Για το λόγο αυτόν οι οικογένεια του ατόμου με αυτισμό θα πρέπει να είναι οπλισμένη με πολλή αγάπη και υπομονή, έτσι ώστε να μπορέσει να ανταποκριθεί στις ειδικές συνθήκες που απαιτούνται για την ανατροφή του. Οπωσδήποτε χρειάζεται να αναζητήσει τη βοήθεια ειδικών, κάτι που τα τελευταία χρόνια υπάρχει και στη χώρα μας.

Δυστυχώς, ο αυτισμός προς το παρόν δε θεραπεύεται και είναι μια ισόβια κατάσταση. Η επιστημονική έρευνα σήμερα εστιάζει στη δημιουργία ανταγωνιστών των ενδορφινών, σε μία προσπάθεια να μειωθεί το πλεόνασμα που εμφανίζεται στα αυτιστικά παιδιά. Παρόμοιες θεραπείες φαίνεται, ότι έχουν επιδράσει θετικά στη μείωση της αυτοκαταστροφικής συμπεριφοράς. Η πιο κατάλληλη αντιμετώπιση, παρόλα αυτά βεβαίως είναι αποδεδειγμένα η ειδική αγωγή και ειδικά όταν αυτή συνδυάζεται με πρώιμη παρέμβαση, δηλαδή κατά την προσχολική ηλικία. Οι τεράστιες επιπτώσεις σε ατομικό, οικογενειακό και κοινωνικό επίπεδο (οικονομικό και ψυχικό) καθιστούν επιτακτική την ευαισθητοποίηση όλων μας.

Στην Ευρώπη των 375 εκατομμυρίων κατοίκων υπολογίζεται ότι τα 1,6 εκατομμύρια ανήκουν στο αυτιστικό φάσμα. Η ευαισθητοποίηση όλων μας, θα δημιουργήσει τις απαραίτητες προϋποθέσεις για την καλύτερη διαβίωσή τους.