Η εβδομάδα που διανύσαμε έχει ορισμένα χαρακτηριστικά που δεν τα συναντάμε σε κάποια από τις πολυάριθμες άλλες εβδομάδες της χρονιάς (και κάθε χρονιάς). Συνδυάζει μέσα σε ένα διάστημα λίγων ημερών τρεις σημαντικές επετείους, ο συνδυασμός των οποίων μπορεί να αποτελέσει αφορμή για ποικίλους προβληματισμούς. Για να γίνω πιο συγκεκριμένος, την Τρίτη 21 Μαρτίου γιορτάστηκε η παγκόσμια μέρα της Ποίησης, ενώ την ίδια μέρα έχει οριστεί να τιμάται η παγκόσμια μέρα κατά του Ρατσισμού. Παράλληλα, το Σάββατο, στις 25 Μαρτίου δηλαδή, έχει καθιερωθεί (καλώς ή κακώς, αντίθετα στην όποια ιστορική πραγματικότητα) ο εορτασμός της εθνικής μας επετείου της κήρυξης της επανάστασης του 1821. Ο συνδυασμός αυτών των τριών επετείων μπορεί να μας οδηγήσει σε πολύ εποικοδομητικές σκέψεις, αν αφήσουμε λίγο τη φαντασία μας να δημιουργήσει.
Ας ξεκινήσουμε συνδυάζοντας τη μέρα της ποίησης με την εθνική μας επέτειο. Ποιος ποιητής ή καλύτερα ποιο ποιητικό κείμενο συνεπήρε και ξεσήκωσε τις καρδιές σχεδόν όλων των αγνών Ελλήνων στις παραμονές της επανάστασης, προετοιμάζοντας με τον καλύτερο τρόπο τις ψυχές των υπόδουλων Ελλήνων για μια δυναμική αναμέτρηση με τον κατακτητή; Ας μην βιαστούμε να ανατρέξουμε στον εθνικό μας ποιητή Διονύσιο Σολωμό ή σε κάποιον άλλο από τους καθιερωμένους στην εθνική μας συνείδηση ποιητές. Ο «Θούριος» του Ρήγα Φεραίου ή Βελεστινλή ήταν στα χείλη των περισσότερων Ελλήνων πολύν καιρό πριν η τριάδα της Φιλικής Εταιρείας οργανώσει την επανάσταση στη Μολδοβλαχία και την Πελοπόννησο. Όλοι, φαντάζομαι, ξέρουμε και μπορεί να σιγοψιθυρίζουμε την αποστροφή του ύμνου αυτού «καλύτερα μιας ώρας ελεύθερη ζωή, παρά σαράντα χρόνια σκλαβιά και φυλακή», πόσοι όμως ξέρουν ότι ο «Θούριος» ήταν κι ένα κάλεσμα για πανβαλκανικό (ή καλύτερα πανοθωμανικό) ξεσηκωμό όλων των υπόδουλων στην καταπίεση των ισχυρών; Αντιγράφω από το «Θούριο»: «Σ’ ανατολή και δύση, και νότον και βοριά,/ για την πατρίδα όλοι, να `χωμεν μια καρδιά./ Στην πίστην του καθ’ ένας, ελεύθερος να ζει,/ στην δόξαν του πολέμου, να τρέξωμεν μαζί./ Βουλγάροι κι Αρβανίτες, Αρμένιοι και Ρωμιοί,/ Αράπηδες και άσπροι, με μια κοινήν ορμή,/ Για την ελευθερίαν, να ζωσωμεν σπαθί,/ πως είμαστ’ αντρειωμένοι, παντού να ξακουσθεί./ Όσοι απ’ την τυραννίαν, πήγαν στην ξενιτιά/ στον τόπον του καθ’ ένας, ας έλθει τώρα πια./ Και όσοι του πολέμου, την τέχνην αγροικούν/ Εδώ ας τρέξουν όλοι, τυράννους να νικούν.»
Τι καλύτερο αντιρατσιστικό μήνυμα θα μπορούσε να βρει κανένας από αυτό που κηρύσσει την ισότητα μεταξύ των ανθρώπων ανεξάρτητα από φυλή, χρώμα, θρησκεία ή ιδεολογία, και την κυριαρχία του κράτους δικαίου με τη μορφή της απόλυτης υπακοής στους νόμους; Ποια καλύτερη ανθρωπιστική διδασκαλία από αυτή που κηρύσσει την ανεξιθρησκία, την αγάπη για την ελευθερία και την κοινή πατρίδα όλων των βαλκανικών και οθωμανικών υπόδουλων λαών, εφόσον ζουν μονιασμένοι μεταξύ τους, θα μπορούσε να επιλέξει κανείς για την εθνική επέτειο; Και ποιον καλύτερο τρόπο από αυτόν της ποίησης σε ομοιοκατάληκτο ιαμβικό μέτρο θα μπορούσε να φανταστεί κανείς για τη διάδοση όλων αυτών των μηνυμάτων; Νομίζω πως όλοι θα συμφωνούσαμε στην αυτονόητη απάντηση ότι δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος από αυτόν.
Τι είναι όμως αυτό που παρακινεί το Ρήγα Φεραίο να απευθυνθεί σε όλη τη Βαλκανική για να την «ξεσηκώσει» ενάντια στους Οθωμανούς; Περισσότερο και από την ανάγκη της εδραίωσης συμμάχων στον αγώνα της ανεξαρτησίας, νομίζω ότι αυτό που αποτελεί τον κινητήριο μοχλό του Ρήγα είναι η βαθιά γνώση του ίδιου του λαού που αυτός αντιπροσωπεύει, δηλαδή των Ελλήνων. Αντιλαμβάνεται ο ηρωικός αυτός μεγαλομάρτυρας της εθνικής μας παλιγγενεσίας ότι δε χρειάζεται να γκετοποιείς τους ξένους ή να περιχαρακώνεσαι με φοβικά αισθήματα και την απειλή βίας για να επιτύχεις τη χαρά στη ζωή σου. Η γνώση του εαυτού μας είναι δύναμη όταν τη χρησιμοποιούμε για να αυτοπροσδιοριστούμε ή να βοηθήσουμε άλλους να προσδιοριστούν, ούτως ώστε να αγωνιστούμε για το κοινό καλό και τον κοινό στόχο όλων των ανθρώπων που είναι ασφαλώς μια ελεύθερη ζωή με σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα. Τέτοια μηνύματα μπορεί να διαμορφώσει και η επέτειος της 25ης Μαρτίου 1821, ώστε να διακρίνονται εύκολα και να αποτελέσουν αφορμή συζητήσεων και προτάσεων στις συζητήσεις που μπορεί να διαμορφώνονται συχνά υπό το πρίσμα της απελευθερωτικής επαναστατικής προσπάθειας. Μιας προσπάθειας που δεν θα είχε καν ξεκινήσει αν δεν υπήρχαν οι τρεις βασικές παράμετροι πίστεως: πρώτα-πρώτα η πίστη στον εαυτό μας, έπειτα η πίστη στους συνανθρώπους μας και τέλος η πίστη στο δίκαιο του σκοπού, παράμετροι που καλύπτονται όλες από τη μέγιστη πίστη, αυτή στο Θεό και στη βοήθειά Του στις δύσκολες στιγμές, όπως τονίζει και ο Κολοκοτρώνης.
Τα γεγονότα που οδήγησαν στην έκρηξη και την εξάπλωση της επανάστασης τείνουμε να τα ξεχάσουμε στις μέρες μας. Δεν πρέπει να αφήσουμε να συμβεί κάτι τέτοιο. Πολύ περισσότερο δεν πρέπει να αφήσουμε στη λήθη και την αφάνεια τους πρωτεργάτες του αγώνα, ανθρώπους που, χωρίς να έχουν ανατραφεί για να γίνουν ήρωες, απλούς ανθρώπους της καθημερινότητας, κατάφεραν να υπερβούν τα απλά ανθρώπινα μέτρα και να υψωθούν στο πάνθεον των ηρώων. Ανθρώπους όπως ο Ρήγας Φεραίος και ο Νικόλαος Σκουφάς, στον οποίο ήταν αφιερωμένη η εξαιρετική εκδήλωση του «ΣΚΟΥΦΑ» την Κυριακή 26 Μαρτίου, με ομιλήτρια την καθηλωτική κα Ροδούλα Χατζηστεφανίδου.
Αν τελικά μας διδάσκει κάτι η όλη ιστορία της επανάστασης του 21, είναι ότι ο όποιος αγώνας κρίνεται από αυτό που καταθέτει ο καθένας μας ως διακύβευμα, αυτό δηλαδή που είναι διατεθειμένος να χάσει προκειμένου να επιτύχει στον αγώνα του. Στις συνθήκες που έχει φτάσει πλέον η πατρίδα μας, θα πρέπει όλοι μας να αρχίσουμε να αναρωτιόμαστε τι και ως ποιο σημείο είμαστε έτοιμοι να διακινδυνεύσουμε.
