(Μήπως αλήθεια τα είχαν πει όλα αυτοί οι αρχαίοι;)
Πριν από λίγες μέρες η ανθρωπότητα πανηγύρισε μια σπουδαία και εξαιρετικής σημασίας επιστημονική ανακάλυψη, η οποία παρουσιάστηκε με ταυτόχρονες συνεντεύξεις τύπου σε διάφορες περιοχές του κόσμου. Πρόκειται για την πρώτη φωτογραφική απεικόνιση του περιβάλλοντος χώρου μιας μαύρης τρύπας. Η ύπαρξη αυτών των «τρυπών» στο σύμπαν είχε διατυπωθεί ως θεωρία ήδη από τις αρχές του 20ου αιώνα, όταν ο Αϊνστάιν διατύπωσε την περίφημη θεωρία της σχετικότητας και οι μελετητές της υπέθεσαν ότι θα μπορούσε να υπάρχει κάτι ανάλογο. Μέχρι σήμερα η ύπαρξη των μαύρων οπών τεκμαιρόταν έμμεσα από τις βαρυτικές και άλλες επιδράσεις που ασκούν στο περιβάλλον τους, αλλά ποτέ κανείς δεν είχε «δει» τι υπάρχει γύρω από μια μαύρη τρύπα. Τώρα για πρώτη φορά όμως έχουμε την πρώτη εικόνα από τις «σκιές» που ρίχνουν γύρω τους οι μαύρες τρύπες, οι οποίες προκαλούν ακραίες καμπυλώσεις του χωροχρόνου. Περιβαλλόμενες από στροβιλιζόμενα καυτά νέφη σκόνης και αερίων, εκπέμπουν ισχυρή ακτινοβολία και προδίδουν έμμεσα την ύπαρξη τους.
Δεν είμαι ειδικός στο να εξηγήσω τι ακριβώς είναι μια μαύρη τρύπα. Αν κατάλαβα καλά είναι απομεινάρι ενός άστρου με υλικά πολλαπλάσια της ύλης που έχει ο ήλιος μας, το οποίο φτάνει στο τέλος της ζωής του. Όταν η ύλη του άστρου φτάσει αν δεχτεί αφόρητα υψηλές πιέσεις σε απίστευτα υψηλές θερμοκρασίες, τότε καταρρέει, εκρήγνυται και το άστρο περιορίζεται σε ένα ιδιόμορφο χωροχρονικό σημείο όπου η πυκνότητα είναι πρακτικά άπειρη, ο χώρος έχει άπειρη καμπυλότητα (γι’ αυτό και ο όρος «τρύπα») και ο χρόνος «σταματά», με αποτέλεσμα ούτε το φως να μη μπορεί να ξεφύγει από την ελκτική του δύναμη. Για περισσότερες πληροφορίες παραπέμπω στο εξαιρετικό βιβλίο του Διονύση Σιμόπουλου, με τίτλο «Είμαστε αστρόσκονη» από τις εκδόσεις «Μεταίχμιο», όπου όλα αυτά τα φαινόμενα (από τη γέννηση των άστρων έως το θάνατό τους) εξηγούνται με επιστημονική μεν τεκμηρίωση και ακρίβεια, αλλά και με απλότητα και σαφήνεια απαραίτητη για μη ειδικούς όπως εγώ. Η εικόνα που παρουσίασαν οι επιστήμονες εμφανίζει ένα μαύρο πυρήνα με ένα δαχτυλίδι φωτιάς γύρω του, σε έναν γαλαξία περίπου 53 εκατομμύρια έτη φωτός μακριά μας, η οποία έχει μάζα 6,5 δισεκατομμύρια φορές μεγαλύτερη από τον Ήλιο.
Για να είμαστε, όμως, ακριβείς, όπως άλλωστε εξηγούν και οι επιστήμονες, στην πραγματικότητα αυτό που φαίνεται στη φωτογραφία δεν είναι ακριβώς η «μαύρη τρύπα» ούτε καν ο ορίζοντας γεγονότων της (όπως ονομάζεται το ακραίο εκείνο όριο πίσω από το οποίο αιχμαλωτίζεται η ύλη στη βαρύτητα της τρύπας). Αυτό που βλέπουμε είναι στην πραγματικότητα η σκιά που αφήνει η μαύρη τρύπα, 2 έως 2,5 φορές μεγαλύτερη του ορίζοντα γεγονότων. Εφόσον λοιπόν βλέπουμε τη σκιά που καλύπτει τον ορίζοντα γεγονότων τι μπορεί να κρύβεται «από κάτω»; «Ας πούμε ότι δεν έχουμε κανένα λόγο να πιστεύουμε ότι δεν υπάρχει ο ορίζοντας γεγονότων» απαντά (στην Καθημερινή της Κυριακής) ο καθηγητής αστροφυσικής κ. Δημήτρης Ψάλτης, συντονιστής 200 επιστημόνων που συνεργάστηκαν για την επίτευξη αυτού του στόχου. Ο διακεκριμένος επιστήμονας κάνει λόγο και για τις «γυμνές ανωμαλίες», περίεργες λύσεις της Φυσικής όπου η Φυσική που ξέρουμε παύει να ισχύει.
Ξαναλέω ότι δεν αντιμετωπίζω το πράγμα ως φυσικός, που δεν είμαι, αλλά ως περίεργος άνθρωπος και φιλόλογος. Με τη δεύτερη ιδιότητα, δε μπορώ να μην παρατηρήσω ότι η φωτογραφία αυτή, της «μαύρης τρύπας» δεν επιβεβαιώνει μόνο τη θεωρία του Αϊνστάιν, αλλά και μια ανάλογη του Πλάτωνα, διατυπωμένη εδώ και δύο χιλιάδες χρόνια. Ο Πλάτων, στο έργο του «Πολιτεία» έχει διατυπώσει τη θεωρία του κόσμου των ιδεών, μια αντίληψη που υποστηρίζει ότι ο κόσμος μας δεν είναι ακριβώς όπως τον συλλαμβάνουν οι αισθήσεις μας, αλλά αποτελεί αντανάκλαση (ένα είδος «σκιάς») ενός ανώτερου «κόσμου», εκείνου των ιδεών όπου τα όντα υπάρχουν ως πνευματικές συλλήψεις πριν λάβουν την ημιτελή ή ατελή υλική τους υπόσταση. Τη θεωρία του αυτή ο Πλάτων την αποτυπώνει στο έργο του με τη λεγόμενη «αλληγορία του σπηλαίου». Στο παραμύθι αυτό, ο αρχαίος φιλόσοφος τοποθετεί σε μια μεγάλη σπηλιά ανθρώπους που δε μπορούν δουν τίποτε άλλο παρά μόνο ό,τι εμφανίζεται στον τοίχο της σπηλιάς ακριβώς μπροστά τους. Εκεί απεικονίζονται σκιές υλικών αντικειμένων, ζώων και αγαλμάτων που μεταφέρονται από άλλος ανθρώπους πίσω από τους έγκλειστους στη σπηλιά και φωτίζονται από το αμυδρό φως μιας φωτιάς. Οι έγκλειστοι δε μπορούν να ξέρουν ότι αυτό που βλέπουν δεν είναι ο πραγματικός κόσμος και ταυτίζουν με την πραγματικότητα ό,τι βλέπουν εμπρός τους, δηλαδή τις σκιές.
Μήπως λοιπόν, μετά από τη φωτογραφία αυτή ήρθε η ώρα να παραδεχτούμε την άγνοιά μας; Δεν είμαστε κατά κάποιον τρόπο «φυλακισμένοι» στον πλανήτη μας, από τον οποίο δε μπορούμε να ξεφύγουμε με τη δεδομένη τεχνολογία μας; Δεν αποδείχτηκε (με τον πλέον εγκυρότερο τρόπο) ότι για τα περισσότερα από όσα συμβαίνουν «εκεί έξω» (στο απώτερο σύμπαν δηλαδή, στο μεγαλύτερο μ’ άλλα λόγια μέρος του κόσμου που μας περιβάλλει) η εικόνα που έχουμε είτε είναι εικόνα του παρελθόντος (όσα και τα χρόνια που κάνει να φτάσει το φως των άστρων ως εμάς) είτε η σκιά τους; Δεν έχει αποδειχθεί ότι όσο περισσότερα μαθαίνουμε και όσο περισσότερα ανακαλύπτουμε τόσο περισσότερα καταλαβαίνουμε ότι αγνοούμε; Δε χρειάζονται εξειδικευμένες επιστημονικές γνώσεις για να το καταλάβουμε αυτό. Αρκεί να ρίξουμε μια ματιά γύρω μας. Πόσες φορές δεν έχουμε αισθανθεί ότι η εικόνα που σχηματίσαμε για κάποιον δεν είναι πραγματική; Και πόσες φορές δεν έχουμε κάνει την αυτοκριτική μας για την εμπιστοσύνη που έχουμε δείξει ή δεν έχουμε δείξει σε κάποιον;
Αν μας δείχνει κάτι η απεικόνιση αυτή της σκιάς του ορίζοντα γεγονότων μιας μαύρης τρύπας εκατομμύρια εκατομμυρίων χρόνια μακριά μας, είναι ότι θα πρέπει να στραφούμε όχι μόνο έξω από τον πλανήτη μας, αλλά και επάνω του, όχι μόνο έξω από τα ανθρώπινα, αλλά και εντός τους. Αν κάπου στο σύμπαν η Φυσική παύει να είναι αυτή που ξέρουμε, τότε μπορεί να ισχύει εκεί μια «Μετά»-φυσική. Αν ισχύουν αυτά, τότε μπορεί και η μεταφυσική αντίληψη (φιλοσοφία, θρησκεία, πίστη κ.λπ.) να δίνει απαντήσεις στις μεγάλες αναπάντητες ερωτήσεις της ανθρωπότητας. Σε κάθε περίπτωση μια επαφή με τα αρχαία κείμενα δε βλάπτει.
Source: Arta News
