Ο Λοράν Μπινέ γεννήθηκε το 1971 στο Παρίσι. Σπούδασε φιλολογία και δίδαξε αρχικά στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση και κατόπιν στα Πανεπιστήμια Paris III, Paris VII και Paris VIII. Το 2010 τιμήθηκε με το Βραβείο Goncourt και το Βραβείο Des Lecteurs du Livre de Poche για το μυθιστόρημά του HHhH (μτφρ. Γιώργος Ξενάριος, Κέδρος, 2015), το οποίο μεταφράστηκε σε σαράντα γλώσσες. Η έβδομη λειτουργία της γλώσσας (μτφρ. Γιώργος Ξενάριος, Opera, 2018), που έδωσε την αφορμή για τη συνέντευξη αυτή, μεταφράστηκε σε τριάντα γλώσσες και τιμήθηκε με τα Βραβεία Fnac και Interallié.
Το μυθιστόρημα ξεκινά με τον θάνατο του Ρολάν Μπαρτ σε αυτοκινητικό δυστύχημα. Η αστυνομία υποψιάζεται ότι ο Μπαρτ δολοφονήθηκε. Ποια είναι η αλήθεια μεταξύ πραγματικότητας και μυθιστορηματικής φαντασίας;
Στην πραγματικότητα να τι συνέβη: Αφού είχε δειπνήσει με τον Φρανσουά Μιτεράν, χτυπήθηκε από ένα κινητό πλυντήριο ρούχων καθώς έφευγε με το αυτοκίνητό του.
Ένας επιθεωρητής ξεκινά να διερευνήσει την υπόθεση. Ποιοι είναι οι τρόποι διερεύνησης που χρησιμοποιεί ο Μπαγιάρ;
Αυτός ο επιθεωρητής είναι της παλιάς σχολής και καθόλου ανόητος, είναι δυνατός σωματικά και εξαιρετικά ανυπόμονος, το όνομά του το δανείστηκα από τον Τζακ Μπάουερ, τον ήρωα της τηλεοπτικής σειράς 24.
Γιατί ο επιθεωρητής παίρνει ως συνεργάτη του έναν φοιτητή;
Προσλαμβάνει τον φοιτητή για να κατανοήσει τον ακαδημαϊκό κόσμο του Μπαρτ, ο οποίος ήταν διαπρεπής σημειολόγος, όπως ο Ουμπέρτο Έκο. Αποδεικνύεται ότι η σημειολογία είναι το τέλειο εργαλείο για την αστυνομική έρευνα. Ονόμασα τον φοιτητή Σάιμον Χέρτζογκ, επειδή τα αρχικά του ονόματός του είναι ίδια μ’ αυτά του Σέρλοκ Χόλμς – η επιστήμη της Σημειωτικής βλέπει μηνύματα κρυμμένα παντού γύρω, στα ρούχα, στα αμάξια, στα σπίτια μας, είναι ασφαλώς η επιστήμη του Σέρλοκ Χολμς.
Ο Μπαγιάρ βουτά στη θάλασσα των κύκλων της διανόησης του ’80. Αλήθεια, ποιοι διανοητές κυριαρχούσαν τότε στη γαλλική ιντελιγκέντσια;
Αν και η περίοδος αυτή ήταν το τέλος μιας εποχής, οι Μπαρτ, Φουκό, Ντελέζ, Μποντριγιάρ, Ντεριντά, Λακάν ήταν διάσημοι, μολονότι οι περισσότεροι είχαν σπουδάσει στις Ηνωμένες Πολιτείες, μόνο οι Μπαρτ και Φουκό ήταν αληθινοί γαλλικοί αστέρες.
Μέσα από τις σελίδες του μυθιστορήματος παρελαύνουν διάσημα ονόματα – εκτός από τους Φουκό, Ντεριντά, Ντελέζ, Λακάν που αναφέρθηκαν, οι Κρίστεβα, Σολέρς, Λεβί-Στρος κ.ά. Υπάρχει κάποια σύνδεση της σημερινής διανόησης με εκείνα τα μεγαθήρια της γαλλικής σκέψης;
Φοβάμαι πως η εποχή στην οποία η φιλοσοφία κυριαρχούσε στη γαλλική κοινωνία έχει παρέλθει. Οι σημερινοί Γάλλοι διανοούμενοι, όπως ο Zemmour, o Bernard-Henri Lévy, o Finkielkraut είναι επιστήμονες χαμηλού επιπέδου. Μια άλλη βασική διαφορά έχει να κάνει με το γεγονός ότι οι παλιοί διανοητές ήταν στη συντριπτική πλειοψηφία αριστεροί, ενώ οι σημερινοί πραγματικοί Γάλλοι διανοούμενοι είναι πολύ συντηρητικοί και κάποιοι απ’ αυτούς φλερτάρουν με την άκρα δεξιά, ο Finkielkraut έχει πει για παράδειγμα ότι υπάρχουν πάρα πολλοί μαύροι ποδοσφαιριστές στη γαλλική εθνική ομάδα, μπορείτε να καταλάβετε τη διαφορά με τον Φουκό.
Πιστεύω ότι σήμερα όλοι μας χρησιμοποιούμε κώδικες Σημειωτικής χωρίς να το καταλαβαίνουμε.
Κάνετε και μια αναφορά στο ντιμπέιτ μεταξύ Βαλερί Ζισκάρ ντ’ Εστέν και Φρανσουά Μιτεράν της 5ης Μαΐου 1981. Ποια ήταν η σημασία του ντιμπέιτ για την πολιτική καριέρα του Φρανσουά Μιτεράν;
Είναι πολύ δύσκολο να πει κανείς με βεβαιότητα αν αυτό το ντιμπέιτ ήταν το κλειδί της νίκης, η αλήθεια είναι όμως ότι εφτά χρόνια νωρίτερα ο Ζισκάρ ήταν σίγουρα καλύτερος, ενώ ο Μιτεράν εμφανίστηκε πολύ βελτιωμένος στην τελευταία συζήτηση. Αυτό το ντιμπέιτ είναι ένα πολύ σημαντικό γεγονός στις γαλλικές εκλογές, επειδή γίνεται ανάμεσα στους τελικούς διεκδικητές του προεδρικού αξιώματος, μοιάζει με κορυφαίο αγώνα πυγμαχίας κι όλοι συμφωνούν ότι το 1974 ο Ζισκάρ κέρδισε επάξια, ενώ ο Μιτεράν πήρε τη ρεβάνς το 1981.
Ο Μπαγιάρ ψάχνει για την ανάκτηση ενός υπερπολύτιμου εγγράφου που ο θανών κατείχε. Ποιας σημασίας ήταν αυτό το έγγραφο;
Αυτό το πολύτιμο έγγραφο, «Η έβδομη λειτουργία» όπως το ονομάζω σύμφωνα με τις μελέτες του Jacobson και τη δουλειά των Austin και Searle, είναι ένα είδος μεταφοράς για την παντοδυναμία της γλώσσας. Όταν εκφέρουμε μια φράση, φέρνουμε πιο κοντά την πραγματοποίηση μιας πράξης, όπως όταν λέμε: «Κηρύσσω την έναρξη του φεστιβάλ!» ή όταν λέμε: «Δηλώνω ότι είστε παντρεμένοι!» Στην ιστορία μου το έγγραφο αυτό υποτίθεται ότι μπορεί να κάνει τον καθένα βασιλιά της ρητορικής επιστήμης.
Όσον αφορά την επιστήμη της Σημειολογίας, εξακολουθεί να γοητεύει τους νέους σήμερα;
Όχι, η Σημειολογία δεν έχει την απήχηση που είχε κάποτε, αν και εξακολουθεί να χρησιμοποιείται από τα τμήματα επικοινωνίας και προώθησης προϊόντων σε κάθε εταιρεία. Πιστεύω ότι σήμερα όλοι μας χρησιμοποιούμε κώδικες Σημειωτικής χωρίς να το καταλαβαίνουμε.
Ο Ρολάν Μπαρτ, στο βιβλίο του Κριτική και αλήθεια, κατηγορούσε την παλαιά αστική κριτική για έλλειψη ενδιαφέροντος για τα λεπτότερα σημεία της γλώσσας και για επιλεκτική αγνόηση των προκλητικών θεωριών. Αυτές οι σκέψεις του έγιναν αποδεκτές από τη γαλλική διανόηση;
Ναι, όλοι σχεδόν συμφωνούσαν μ’ αυτή την άποψη – ξέρετε, στη Γαλλία η κριτική της μπουρζουαζίας και της μεσαίας τάξης είναι ένα είδος εθνικού σπορ, αν και τελευταία έχει εκλείψει.
Ποια είναι η απήχηση του ονόματος του Ρολάν Μπαρτ στη Γαλλία σήμερα;
Η φήμη του Μπαρτ εξακολουθεί να είναι μεγάλη κι επιπλέον οι νέοι εξακολουθούν να αντλούν έμπνευση διαβάζοντας τα Αποσπάσματα του ερωτικού λόγου (Fragments d’un discours amoureux).
Δεν είναι δύσκολο να γράφει ο συγγραφέας μυθιστορήματα που να έχουν ως ήρωες και πρόσωπα που ήταν διασημότητες στην εποχή τους;
Θεωρώ ότι είναι πολύ πιο δύσκολο να γράψεις για τις διασημότητες που ζουν ακόμα, για παράδειγμα είμαι βέβαιος ότι το βιβλίο μου ενόχλησε πολύ τον Φιλίπ Σολέρς, σύζυγο της Κρίστεβα.
Τα βιβλία σας έχουν μεταφραστεί στην ελληνική γλώσσα. Είσαστε ικανοποιημένος από την έκδοσή τους στην Ελλάδα;
Είμαι πολύ ενθουσιασμένος που η δουλειά μου μεταφράζεται στην Ελλάδα, τη χώρα που γέννησε τη ρητορική επιστήμη.
Τι θα απευθύνατε στους αναγνώστες που θα διαβάσουν τη συνέντευξή σας;
Μη σταματάτε να ελπίζετε, μην τα παρατάτε!
Μετάφραση από τα αγγλικά: Απόστολος Σπυράκης
Source: Arta News
