Μέσα στις επετείους που μας αρέσει ως Έλληνες να ξεχνάμε, ανήκουν κι αυτές που αναδεικνύουν τις αρετές μας όταν αποφασίζουμε να παραμερίζουμε όσα μας χωρίζουν και να τονίζουμε αυτά που μας ενώνουν. Μια τέτοια επέτειος είναι κι αυτή της ανατίναξης της γέφυρας του Γοργοποτάμου τη νύχτα της 25ης προς 26η Νοεμβρίου 1942. Η ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου υπήρξε κορυφαία αντιστασιακή πράξη κατά τη διάρκεια της Γερμανικής κατοχής. Υπήρξε αποτέλεσμα της συνεργασίας των δύο μεγαλύτερων αντιστασιακών οργανώσεων, του ΕΛΑΣ και του ΕΔΕΣ, υπό την καθοδήγηση βρετανών κομάντος.
Στις 29 Σεπτεμβρίου 1942 μία ομάδα αποτελούμενη από δώδεκα κομάντος, με επικεφαλής τον συνταγματάρχη Έντι Μάιερς και τον ελληνομαθή ταγματάρχη Κρις Γουντχάουζ, έπεσε με αλεξίπτωτα στην περιοχή της Γκιώνας. Σκοπός τους, να έλθουν σε επαφή με έλληνες αντάρτες και να υλοποιήσουν την «Επιχείρηση Χάρλινγκ», που είχε σχεδιάσει το Συμμαχικό Στρατηγείο στο Κάιρο. Το σχέδιο συνίστατο στην ανατίναξη μιας από τις τρεις γέφυρες Παπαδιάς, Ασωπού και Γοργοποτάμου (και οι τρεις βρίσκονται στον ορεινό όγκο του Μπράλλου), πάνω από τις οποίες διέρχεται η σιδηροδρομική γραμμή Θεσσαλονίκης – Αθηνών. Ήταν η μοναδική αξιόπιστη δίοδος προς τα λιμάνια της Νότιας Ελλάδας και η αχρήστευσή της θα προκαλούσε τη διακοπή του ανεφοδιασμού της γερμανικής στρατιάς του Ρόμελ στη Βόρειο Αφρική. Βρισκόμαστε λίγο πριν από την Μάχη του Ελ Αλαμέιν, που θα έκρινε πολλά για την πορεία των στρατιωτικών επιχειρήσεων στην περιοχή αυτή.
Τις επόμενες μέρες ο Μάιερς με τον λοχαγό Χάμσον κατόπτευσαν και τις τρεις πιθανές για σαμποτάζ περιοχές και έκριναν ότι η γέφυρα του Γοργοποτάμου ήταν ο ευκολότερος στόχος. Έπρεπε, όμως, να εξασφαλίσουν την υποστήριξη των αντάρτικων ομάδων για να έχει πιθανότητα επιτυχίας η επιχείρηση. Στις 19 Νοεμβρίου ο Μάιερς έσπευσε προς συνάντηση του Ναπολέοντα Ζέρβα, ηγέτη του ΕΔΕΣ στο Μαυρολιθάρι Φωκίδας. Την επομένη αφίχθη και ο ηγέτης του ΕΛΑΣ, Άρης Βελουχιώτης. Όλοι συμφώνησαν ότι στόχος του σαμποτάζ θα ήταν η γέφυρα του Γοργοποτάμου. Η επιχείρηση ορίστηκε για τη νύχτα της 25ης Νοεμβρίου. Το σχέδιο προέβλεπε την εξουδετέρωση ή την παρενόχληση της φρουράς από τους αντάρτες, την ώρα που οι κομάντος θα τοποθετούσαν τα εκρηκτικά για την ανατίναξη της γέφυρας. Στις 11:07 το βράδυ της 25ης Νοεμβρίου εκδηλώθηκε η επίθεση εναντίον της φρουράς και στα δύο άκρα της γέφυρας και στη 1:30 το πρωί ανατινάχθηκε ένα τμήμα της γέφυρας για να ακολουθήσει στις 2:21 η ανατίναξη ενός δεύτερου, που την έβγαλε οριστικά εκτός λειτουργίας. Εν τω μεταξύ, ένα τρένο με ιταλούς στρατιώτες εμποδίστηκε από τους αντάρτες και δεν μπόρεσε να προσφέρει ενισχύσεις. Από τους 150 άνδρες που έφεραν σε πέρας την «Επιχείρηση Χάρλινγκ» μόνο τέσσερις τραυματίστηκαν, ενώ η φρουρά της γέφυρας έχασε 20 με 30 στρατιώτες. Σε αντίποινα, λίγες μέρες αργότερα στον χώρο της κατεστραμμένης γέφυρας εκτελέστηκαν 9 έλληνες πατριώτες.
Η ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου ήταν μία από τις μεγαλύτερες πράξεις δολιοφθοράς κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Προκάλεσε τον θαυμασμό όλης της κατεχόμενης Ευρώπης και έδωσε κουράγιο στον δοκιμαζόμενο ελληνικό λαό. Όμως, οι επιπτώσεις της στο βορειοαφρικανικό μέτωπο ήταν πολύ περιορισμένες, επειδή η εκτέλεση της επιχείρησης πραγματοποιήθηκε κατόπιν εορτής, έχοντας καθυστερήσει κατά δύο μήνες. Στο διάστημα αυτό οι δυνάμεις του Ρόμελ, έχοντας χάσει τη Μάχη του Ελ Αλαμέιν, μετατοπίστηκαν δυτικότερα κι έτσι ο ανεφοδιασμός τους μέσω Ελλάδος δεν έπαιζε κανένα ρόλο. Όμως η πράξη αυτή είχε ευρύτερες ευεργετικές συνέπειες. Ενίσχυσε το ηθικό των Ελλήνων και δημιούργησε τη βεβαιότητα πως, ενωμένοι πετυχαίνουν πολλά στον αγώνα υπέρ του Εθνικού συμφέροντος. Οι αγωνιστές της εθνικής αντίστασης δε δίστασαν να επιλέξουν μια στάση ευθύνης, πέρα από κάθε φανατισμό, σε μια υποδειγματική πράξη εθνικής ομοθυμίας κατά του φασισμού.
Σήμερα, που ο σύγχρονος κόσμος είναι ένας κόσμος γεμάτος ανασφάλεια, τυφλή βία, ανισότητες και αδικία, η ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου έχει αδιαμφισβήτητα συμβολική αξία. Τα γεγονότα δείχνουν ότι, όσο η μνήμη αδρανοποιείται, τόσο η βία και τα σύμβολά της έρχονται να κυριαρχήσουν. Για αυτόν τον λόγο επέτειοι σαν αυτή είναι σύμβολα μνήμης και αντίστασης. Μνήμης για αυτούς που αγωνίστηκαν για τη δική μας ελευθερία και αντίστασης απέναντι στον καθένα που θέλει να μας κάνει να ξεχάσουμε, ή να μην μάθουμε και γι αυτό να ταυτίζουμε το καλό με το κακό, το δίκαιο με το άδικο, τις αξίες με το απόλυτο μηδέν.
Και αν η ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου ήταν τότε πράξη ανάγκης κατά του φασισμού, μπορούμε να πούμε ότι ακόμη πιο επιτακτική είναι σήμερα η ανάγκη αντίστασης ενάντια σε κάθε μορφή φασισμού, κάθε μορφή λησμονιάς και παθητικής αποδοχής. Όραμα τότε κοινό, μια Ελλάδα ελεύθερη, χωρίς εξαρτήσεις, με ισοτιμία ανάμεσα στους πολίτες της και κοινωνική δικαιοσύνη. Οράματα, σήμερα και τώρα, κοινά παραμένουν η ελευθερία, η ισοτιμία, η εθνική αξιοπρέπεια. Και αν οι συνθήκες δεν είναι οι ίδιες με εκείνης της εποχής, αξίζει η ευαισθητοποίηση και η αντίσταση σε όποιες σύγχρονες απειλές συντελούν στο να εκμηδενιστούν οι ανθρώπινες αξίες και να μεταλλαχτούν οι λαοί σε απρόσωπους, ασύνειδους πληθυσμούς.
Στις μέρες μας φαίνεται να κυριαρχεί μια αντίληψη παθητικής αποδοχής προειλημμένων αποφάσεων. Υπάρχει μια δυσπιστία, μια στάση επιφυλακής, εν ολίγοις μια ηττοπάθεια, μια αποδοχή του ότι δεν έχει σημασία τι θα γίνει αφού όλα είναι προαποφασισμένα στις Βρυξέλες, το Βερολίνο, την Ουάσινγκτον. Αυτή την νοοτροπία της αδράνειας, αυτόν τον εφησυχασμό της απαισιοδοξίας οφείλουμε πρώτα – πρώτα να αντιμετωπίσουμε. Γιατί είναι εύκολο να λες, συνθηματικά ότι πρέπει να μοιάσουμε στους ήρωες, θέλει όμως κότσια, θέλει αρετή και τόλμη για να το καταφέρεις.
Source: Arta News
